Het verinnerlijkte beeld — Wanneer zichtbaarheid en abstractie samenvallen

Abstractie — ik probeer het begrip steeds te vermijden — ook al is het een belangrijk begrip in de moderne kunst. Ik verbind het met een etherisch impressionistische visie…

Is het een beeld van abstractie dat de natuur mij aanreikt, of ben ik het die de abstracte kwaliteit uit hetzelfde beeld distilleer? En wat is dat ‘abstractie’? Is het een manier van kijken naar de zichtbare werkelijkheid, of is het juist het uitbannen van alle verwijzingen naar de materiële realiteit?

Is het een metafysische ideeënwereld die zich buiten de realiteit bevindt, of juist een essentie waarin de tegenstelling van zichtbaarheid en onzichtbaarheid overstegen wordt? In de kunst van de moderniteit is ooit een schijnbaar definitieve waterscheiding aangebracht tussen figuratieve en abstracte kunst, die ik zelf echter nooit als zodanig heb geaccepteerd. In veel moderne kunst is de tendens zichtbaar tot demonteren, terwijl voor mij het synthetiseren juist centraal staat.

Is abstractie de dynamische samenhang van alle muzikale kwaliteiten in een beeld, zoals de ritmische herhaling van horizontale, verticale en diagonale accenten, lijnen en kleurvlakken, en de coherentie van (primaire, secundaire en tertiaire) kleurmengingen en -contrasten?

In elk geval wist ik op het moment dat ik de doorschijnende, goud-groene vliezen zag, vlak boven het blauwe water hangend tussen rechte en gebogen takjes, dat het beeld een hoge mate van abstractie bezat.

Zo werd dit een van mijn eerste schilderijen die de volheid van de natuur op een meer abstracte wijze vormgeeft — met minder nadruk op concrete vormen, na een lange periode waarin ik de ‘leegte’ juist via de volheid van de zichtbare vormen wilde uitbeelden.

Meer dan voorheen gebruik ik in dit schilderij lijn naast kleur, gebogen naast rechte lijnen, warme naast koele kleuren (geel-oranje en blauw-violet), fijne arceringen naast bredere penseelstreken. Er ontstaat een subtieler evenwicht tussen figuratie en abstractie; de eenheid van tegendelen. Je zou ook kunnen zeggen dat je ‘licht’ zowel als optische als innerlijke kwaliteit kunt ervaren. In schilderkunstige termen: het samenvallen van de impressionistische en expressionistische visie in een verinnerlijkte beeld.