Kristalbos — Inleiding

De dagboek-items met als titel ‘Kristalbos’ vormen een geheel en zijn onderdeel van een nieuw project. Sinds eind 2017 heb ik mijn onderzoek naar natuur en levensenergie uitgebreid van het Schinveldse Bos, dat me vele jaren inspireerde, naar zes andere bossen in een straal van ± 10 km rond mijn woonplek in Schinveld. Het Kristalbos-verhaal omvat foto’s, plattegronden en schilderijen. In Kristalbos — Inleiding kan men algemene informatie vinden over dit project.

Wandelingen

Ik zal beginnen bij het begin. Dat zijn de wandelingen die meestal de loop van de Rode Beek volgen naar de meest stille plekken in het landschap. Deze wandelingen zijn vanaf eind 2016 ook de aanzet tot het project ‘Kristalbos’. Het is simpel, ik open de deur van mijn woonhuis en begin te lopen. Na dertig jaren heb ik alle natuurgebieden in mijn omgeving toch wel uitgekamd, denk ik dan, maar elke keer zijn er weer nieuwe plekken die me betoveren. Plekken die me soms een korte blik gunnen op een in het zichtbare landschap verborgen sacraal landschap. Zo vond ik in 2017 tijdens enkele lange wandelingen opnieuw een aantal nog gave natuurplekken in het stroomgebied van de Rode Beek in Zuid-Limburg. Deze plekken zullen de komende tijd samen als ‘Kristalbos’ een concrete bron van inspiratie zijn.

Elke keer als ik me aangetrokken voel door zo’n plek en de bomen die er groeien, en er ronddwaal terwijl ik de tijd vergeet, voelt het alsof ik iets terugvind wat verloren was. Wat voor plekken bedoel ik hier? Het zijn plekken waar ik me niet alleen aangetrokken voel door de nauwelijks geschonden natuur, maar ook door een gevoel van compleetheid, totaliteit en verbinding, een gevoel van ‘alles is hier’. En bovenal voel ik er vreugde en verwondering. Ik heb soms op zo’n plek gezeten terwijl ik dacht dat de zon doorbrak, terwijl het nog steeds grijs en bewolkt was als ik mijn ogen open deed. ‘Licht’ speelt hier een rol, zowel het lichtspel van het lage zonlicht in de beslotenheid van het bos, als de stralende kleuren van de levensenergie die ik op deze specifieke plekken soms ervaar en waarneem met gesloten ogen.

En hoe ze te benoemen? Ik liet verschillende begrippen de revue passeren, zoals natuurtempel, sacrale tuin, en het mooie Duitse woord ‘Lichtung’ dat het misschien wel het meest benadert: een open plek in het bos waar licht binnenvalt. Met ’open’ bedoel ik in dit geval vooral open naar een stromende, grenzeloze dimensie. Maar het werd uiteindelijk ‘Kristalbos’, met daarin de verwijzing naar licht, transparantie, geometrie en natuur. Op deze wijze geef ik aandacht aan de totaliteit van een plek en verbind ik me er mee. Hoe dit uit te beelden, het geziene én het ongeziene?

Eilanden van verbinding

Het gebied dat ik lopend kan bestrijken bevindt zich in het stroomgebied van de Roode Beek, langs de grens met Duitsland, van Tüddern bij Sittard (westen) tot Gillrath bij Geilenkirchen (oosten), en tot de Brunssummerheide en Parkstad Heerlen (zuiden). Hier stroomde ooit de oer-Maas, die ter hoogte van waar nu Schinveld ligt zand en grint achterliet. De plekken liggen dan ook als eilanden ingeklemd tussen zand-, grind- en kleigroeves, tussen golfbanen en autobanen, of ze worden bedreigd door bomenkap. Ik ervaar ze echter vooral als eilanden van verbinding.

Topografie van het onbegrensde

Samen vormen deze plekken een bijna-gelijkzijdige driehoek als ik enkele punten met elkaar verbind. Ik zie hoe mooi de driehoek samengaat met de gelijkzijdige driehoek van het Schinveldse Bos dat me lange tijd inspireerde. Ik leerde dat deze drie plekken — wit, rood en zwart — de meest basale structuur van het vrouwelijk levens-energetische principe in het landschap vertegenwoordigen: maagdelijkheid, vruchtbaarheid en transformatie. Geometrische vormen hebben vanaf het begin een rol gespeeld in mijn werk; in dit kader verschijnen driehoek, cirkel, rechthoek en parallellogram als de geometrie van de levens-energetische dimensie in het landschap en de serene, tijdloze ruimte.

Plekken van verbinding

Als ik begin met het selecteren van zeven Kristalbos-locaties gaat mijn aandacht dan ook vooral naar bossen waarin de hierboven beschreven levens-energetische driehoek nog zichtbaar werkzaam is in de natuur. Maar al gauw komt een andere kwaliteit in beeld, die zich sinds ongeveer tien jaar in toenemende mate in het landschap manifesteert, namelijk de ‘Plekken van verbinding’. Hier smelten polariteiten als mannelijk-vrouwelijk, zon-maan, en materie-geest samen, en wordt dualiteit tot eenheid. Het zoeken naar deze hoopvolle plekken houd me vervolgens tot november 2018 in mijn greep. Hoewel het gegeven van ‘verbinding’ zich al in 2006 en opnieuw en nadrukkelijker in 2016 in mijn beleving kenbaar maakte, realiseer ik me pas eind 2018 ten volle dat dit proces van verbinding ook in mezelf plaatsvindt. Het zoeken naar verbinding, tussen mezelf en de natuur, tussen binnen en buiten, speelde ook in mijn schilderijen steeds een rol en komt nu in een nieuw licht te staan. Dit onverzadigbare zoeken, waaronder gemis en pijn verborgen lag, mag nu tot rust komen. En bovenal, ook op de verstoorde verbinding tussen mens en natuur zal het licht van eenheid stralen.

Bronnen

Naast de Rode Beek vertegenwoordigt de Feldbiss-breuklijn in dit landschap de tweede oerkracht, namelijk die van aardevuur. Terwijl ik mijn eerste topografische schets maakte van dit gebied met daarin de zeven locaties zie ik met verbazing dat drie plekken zich daar bevinden waar de drie armen van de Roode Beek zich kruisen met drie breuklijnen: het brongebied in de Brunssummerheide, het brongebied van de Ruscherbeek in het Schinveldse Bos, en de bron van de Krümmelbach (helaas in betonnen vijver achter het hekwerk van de Awacs-basis). Alle drie voeden ze de Roode Beek. Een vierde bronplek is het bronnenbos bij het Etzenrader Huisken. Het gaat om de volgende zeven natuurgebieden:

• het Tüdderner Venn bij Sittard en Tüddern (D);
• het Jabeekerbos tussen Jabeek en Süsterseel (D);
• het Etzenrader bronbos bij Schinveld;
• het Leiffenderven bij Schinveld;
• het bronbos In de Roet bij Schinveld;
• het Alleebusch bij Gillrath (D);
• de Brandenberg en Heikop bij Brunssum en Parkstad Heerlen.